Wat is 'erf' als bedoeld in de regels voor vergunningvrij bouwen?

In artikel 1 van bijlage II van het Besluit omgevingsrecht (Bor) is voor erf de volgende definitie opgenomen:

Erf: Al dan niet bebouwd perceel of een gedeelte daarvan dat direct is gelegen bij een hoofdgebouw en dat in feitelijk opzicht is ingericht ten dienste van het gebruik van dat gebouw, en, voor zover een bestemmingsplan of een beheersverordening van toepassing is, deze die inrichting niet verbieden.

Deze definitie is afgeleid uit de jurisprudentie (zie ABRS 15 september 1997, AB 1998, nr. 5). Uitgangspunt is dat het gehele perceel grond bij een hoofdgebouw (woning, bedrijfsgebouw, etc.) in beginsel als erf kan worden aangemerkt. Echter uit de systematiek van een bestemmingsplan kan voortvloeien dat bepaalde, verder van het hoofdgebouw af gelegen, delen van het perceel niet als erf aangemerkt kunnen worden. Dit kan twee aspecten het geval zijn:

Bij grotere percelen, veelal gelegen buiten de bebouwde kom. Bij die percelen zie je soms dat bestemmingsplannen het perceel onderverdelen in een bouwblok, waar het hoofdgebouw kan worden gebouwd, in een gedeelte dat veelal is aangeduid als Erf I of Tuin I, waarin bijgebouwen en verhardingen mogen worden gerealiseerd, en een deel dat wordt aangeduid als Erf II, Tuin II, Bos of iets dergelijks. Binnen deze laatste bestemming mogen geen bouwwerken , verhardingen en andere bij normaal gebruik als erf te gebruiken terreininrichting worden gerealiseerd. Uitgaande van deze bestemmingsplansystematiek kan gesteld worden dat deze laatstbedoelde delen van een perceel niet aangemerkt kunnen worden als het erf en daar kunnen dus ook geen vergunningsvrije bouwwerken worden gebouwd. 

Tevens kan er sprake zijn van een bestemming die weliswaar bebouwing en dergelijke toelaat, maar niet past bij de bestemming van het bouwwerk op het perceel. Kent een (deel van een) perceel behorende bij een woning bijvoorbeeld de bestemming 'agrarisch' of een andere van wonen afwijkende bestemming, dan is dat deel van het perceel niet te zien als 'erf behorende bij de woning'. Dit volgt onder meer uit de uitspraak 4 februari 2015 ECLI:NL:RVS:2015:283 waarin de afdeling concludeert:

“Daarbij acht de Afdeling doorslaggevend dat de bouwwerken zijn gesitueerd op een stuk grond met de bestemming “bollengebied”, zodat slechts bebouwing ten dienste van die bestemming is toegestaan. Dit maakt dat het bestemmingsplan de inrichting van het gebied als erf verbiedt en dat dus geen sprake is van een situering van bouwwerken in het achtererfgebied.” 

Opmerking:

Bij bestemmingsplannen waar aan- en uitbouwen en bijgebouwen alleen gebouwd mogen worden op een afstand van minimaal 3 meter achter de voorgevelbouwgrens (of voorgevelrooilijn) kan niet gesteld worden dat deze 3 meter-zone niet beschouwd zou kunnen worden als erf. Deze 3 meter-zone is direct gelegen bij de woning en veelal feitelijk ingericht als erf met verhardingen. Daarbij staat het Besluit omgevingsrecht het bouwen op 1 meter achter het voorerf (voor zover dit achtererfgebied is) nadrukkelijk toe. Dus in die gevallen kan niet gesteld worden dat geen sprake zou zijn van erf. 

Samengevat: verbieden houdt in dat al het bouwen en verharden is verboden op grond van het bestemmingsplan (of de beheersverordening). Dit verbod kan volgen uit een direct verbod of uit het feit dat de bestemming afwijkt van de bestemming van het hoofdgebouw.

Trefwoorden: Achtererf, Zijerf, Achtererfgebied, Voorerfgebied

Versiedatum: 01-10-2010

Is uw vraag hiermee niet beantwoord?
U kunt geen vragen meer stellen via de Helpdesk Bouwregelgeving en Brandveilig gebruik. Vooruitlopend op de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024 kunt u uw vragen stellen via het vragenformulier van het Informatiepunt Leefomgeving.

Terug naar overzicht met vragen en antwoorden